Kadın ve Erkeklerde İnfertilite (Kısırlık) Belirtileri Nelerdir?

Kısırlık (infertilite), bir yıl boyunca düzenli ve korunmasız cinsel ilişkide bulunulmasına rağmen gebelik oluşmaması durumu olarak tanımlanır. Tıpta iki tür kısırlık vardır: primer infertilite, hiç gebelik yaşamamış bireylerde görülürken; sekonder infertilite, daha önce gebelik yaşamış ancak tekrar gebe kalamayan bireyleri tanımlar. Kısırlık hem kadın hem de erkek kaynaklı olabilir ve nedenleri yaklaşık %50-%50 oranında dağılır. Kadın ve erkeklerde kısırlık belirtileri, hormonal, yapısal veya çevresel etkenlere bağlı olarak farklı şekillerde ortaya çıkabilir ve erken fark edilmeleri, tedavi sürecinde büyük avantaj sağlar.

İnfertilite, yalnızca bir belirtiyle ortaya çıkmaz; vücut farklı yollarla uyarılar verir. Bu nedenle hem kadınlarda hem de erkeklerde gözlenebilecek belirtiler dikkatle izlenmeli ve doğru bir uzman görüşüyle değerlendirilmelidir.

Kadınlarda Kısırlık Belirtileri

Kadınlarda infertilite belirtileri genellikle hormonal dengesizliklerden kaynaklanır ve farklı fizyolojik ya da davranışsal semptomlarla kendini gösterebilir.

1. Adet Düzensizlikleri

Adet düzensizliği; Adet döngüsünde sürekli değişkenlik, gecikmeler, adet kanamasının az ya da fazla olması gibi durumlar yumurtlama problemlerine işaret edebilir. Ayda bir kez düzenli adet görmemek, kadının yumurtlama dönemini kaçırdığını ve bu nedenle gebelik şansının azaldığını gösterebilir.

2. Yumurtlama Problemleri (Anovulasyon)

Yumurtlama düzenli şekilde gerçekleşmiyorsa, gebelik ihtimali ciddi oranda düşer. Bazen adet düzenli görünse bile yumurtlama olmayabilir. Ovulasyon testlerinde sürekli negatif sonuçlar almak bu duruma işaret eder.

3. Hormonal Belirtiler: Sivilcelenme ve Tüylenme Artışı

Androjen hormonlarının artmasına bağlı olarak ciltte yağlanma, çene ve boyun bölgesinde sık sivilcelenme, sırt ve karın bölgesinde yoğun tüylenme gibi belirtiler gözlenebilir. Bu semptomlar genellikle polikistik over sendromunun (PCOS) belirtisidir. PCOS hem yumurtlama bozukluğuna hem de hormonal dengesizliğe neden olduğu için kadınlarda sık görülür ve üreme sağlığını olumsuz etkiler.

4. Saç Dökülmesi ve Kilo Alımı

Hormonel dengesizlikler saçların seyrelmesine, bazen erkek tipi dökülmelere ve ani kilo alımına yol açabilir. Bu belirtiler, bazen tiroid problemleri ya da insülin direnci gibi metabolik hastalıklara bağlı olabilir.

5. Cinsel İstek Azalması

Östrojen ve progesteron seviyelerindeki bozulmalar libido kaybına neden olabilir. Uzun süreli cinsel isteksizlik hormonal yetersizliklerin göstergesi olabilir.

6. Galaktore (Gebelik Dışı Süt Gelmesi)

Gebelik dışı bir dönemde memeden süt gelmesi, prolaktin hormonunun yüksek olduğunu gösterir. Yüksek prolaktin, yumurtlamayı baskılayarak gebeliği zorlaştırabilir.

7. Endometriozis Belirtileri

Adet ağrısının dayanılmaz derecede yoğun olması, ilişki sırasında ağrı, idrar yaparken ya da dışkılarken rahatsızlık gibi belirtiler endometriozis ile ilişkili olabilir. Endometriozis, rahim dışında endometrial doku birikimi ile karakterizedir ve tüp bebek ihtiyacını artırabilir.

8. “Düzenli Adet Gören Kısır Olmaz” Yanılgısı

Bir kadın düzenli adet görse bile yumurtlaması gerçekleşmiyor olabilir. Düzenli regl, doğurganlık garantisi vermez. Bu nedenle süreç uzman doktor takibi ile değerlendirilmelidir.

Erkeklerde Kısırlık Belirtileri

Erkeklerde infertilite genellikle sessiz ilerlese de bazı belirtiler altta yatan soruna işaret edebilir.

1. Sperm Kalitesinde Bozulma

Oligospermi (düşük sperm sayısı), astenospermi (hareketsiz sperm), teratospermi (bozuk şekilli sperm) gibi durumlar erkek kısırlığının temel nedenlerindendir. Bunlar ancak spermiyogram testi ile anlaşılabilir.

2. Ereksiyon Sorunları ve Cinsel İsteksizlik

Testosteron seviyesindeki düşüş, cinsel isteksizlik ve ereksiyon sorunları yaratabilir. Bu belirtiler sadece cinselliği değil, aynı zamanda sperm üretimini de etkileyebilir.

3. Jinekomasti ve Hormonal Bozukluklar

Erkeklerde meme dokusunun büyümesi, östrojen artışı veya testosteron azlığına bağlı olabilir. Bu durum üreme hormonları dengesizliğine işaret eder.

4. Testislerde Anormallikler

Testislerde ağrı, şişlik, hassasiyet ya da küçülme gözlenmesi durumunda varikosel, enfeksiyon veya tümör ihtimali düşünülmelidir. Bu gibi fiziksel bulgular sperm üretimine zarar verebilir.

5. Kıllanma Azalması ve Saç Dökülmesi

Testosteron düşüklüğü, vücuttaki erkeksi kıllanmanın azalmasına ve saç dökülmesine neden olabilir.

6. Geçirilmiş Enfeksiyonlar ve Hastalıklar

Kabakulak, çocuklukta testise inen travmalar ya da genetik hastalıklar testis yapısını bozabilir. Bu da sperm üretimini etkileyebilir.

Kısırlık Tanısında Kullanılan Testler

Kadınlarda Kullanılan Testler:

• AMH (Anti-Müllerian Hormon): Yumurtalık rezervini değerlendirir.

• FSH, LH, Estradiol: Yumurtlama döngüsü ile ilgili hormon seviyeleri

• Prolaktin, TSH: Süt hormonu ve tiroid fonksiyonları

• HSG (Rahim filmi): Fallop tüplerinin açıklığını gösterir

• Ultrasonografi: Yumurtalık ve rahim yapısını inceler

Erkeklerde Kullanılan Testler:

• Spermiyogram: Sperm sayısı, hareketi ve morfolojisi

• Testosteron ve FSH hormon testleri

• Ultrasonografi: Testis yapısı ve varikosel değerlendirmesi

Psikolojik ve Duygusal Belirtiler

Kısırlık sadece fiziksel değil, duygusal ve psikolojik açıdan da kendini gösterebilir. Uzun süredir çocuk sahibi olamayan bireylerde:

• Anksiyete

• Umutsuzluk

• Partner ilişkilerinde gerilim

• Cinsel isteksizlik

gibi sorunlar gelişebilir. Bu tür durumlar da doğrudan ya da dolaylı olarak üreme sağlığını etkileyebilir.

Hangi Uzmanlara Başvurmalısınız?

• Kadınlar için: Kadın hastalıkları ve doğum uzmanı, infertilite uzmanı, endokrinolog

• Erkekler için: Üroloji veya androloji uzmanı

• Her iki partner için birlikte değerlendirme: Kadın Hastalıkları ve Tüp Bebek Uzmanı

Ne Zaman Doktora Başvurmalı?

• 12 aydır korunmasız cinsel ilişkiye rağmen gebelik gerçekleşmiyorsa

• Düzensiz adet döngüsü, tüylenme artışı, sivilce gibi hormonal belirtiler varsa

• Erkeklerde sperm testi sorunluysa veya testislerde şişlik varsa

• Ailede genetik infertilite öyküsü mevcutsa

➡ Bu gibi durumlar gecikmeden uzman değerlendirmesi gerektirir.

Sonuç

İnfertilite, erken belirtilerle fark edildiğinde tedavi edilebilir bir durumdur. Vücudunuzun size verdiği sinyalleri ciddiye alarak doğru zamanda uzman yardımı almak, hem fiziksel hem de psikolojik sağlığınızı koruyacak önemli bir adımdır.